تبریک روزکارگر توسط مدیریت محترم عامل جناب آقای مهندس پایدار اردیبهشت 1403  

گروه صنعت| صنعت سيمان به لحاظ داشتن ضريب اهميت 5.36 درصدي در بين كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور از حيث ارزش‌افزوده صنعت، جايگاه ويژه‌يي بين صنايع كشور دارد. طبق آمارهاي مركز آمار ايران، صنعت سيمان سهم 2.5درصدي از كل اشتغال كارگاه‌هاي صنعتي 10 نفر كاركن و بيشتر در كشور را تشكيل داده است و به لحاظ ارزش‌افزوده نيز سهم 3.77درصدي از كل ارزش‌افزوده كارگاه‌هاي صنعتي 10نفر كاركن و بيشتر در كشور در سال 92 را تشكيل داده است. طبق برنامه راهبردي منتشر شده از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال 94، صنعت سيمان، خودرو، فولاد، نساجي و پوشاك، سيمان، تاير و تيوب، لوازم خانگي و كاشي و سراميك هفت صنعت منتخب استراتژيكي هستند كه بيشترين نقش را در شاخص‌هاي منتخب ازجمله سهم ارزش‌افزوده، اشتغالزايي، صادرات، سهم از بازار، مزيت نسبي و زنجيره تامين (به عنوان مواد اوليه يا كالاهاي نهايي) و سطح دانش و فناوري دارند و در روند توسعه صنعتي به آنها تكيه مي‌شود. در برنامه راهبردي وزارت صنعت، معدن و تجارت، ظرفيت فعلي توليد سيمان 80ميليون تن اعلام شده است كه براي افق 1404 اين ظرفيت حدود 120ميليون تن هدف‌گذاري شده است. در اين سند راهبردي در بررسي وضعيت موجود و جايگاه صنعت سيمان در ايران و جهان آمده است: -توليد جهاني سيمان در سال 2014 بالغ بر 4.2ميليارد تن بوده كه در قياس با توليد 4.1ميليارد تن در سال 2013 معادل 2.5درصد رشد داشته است اما در مقايسه با سال 2013 كه نرخ رشد 4.3درصد بوده، كاهش يافته است. -در سال 2014 معادل 59.8 درصد توليد جهاني سيمان در كشور چين محقق شده كه سهم اين كشور كمتر از يك درصد نسبت به سال قبل افزايش داشته و رشد 3.3درصدي را در سال 2014 در مقايسه با نرخ رشد 9.5درصدي در سال 2013 تجربه كرده است. -بدون احتساب كشور چين، توليد جهاني سيمان در ديگر كشورها با 1.4درصد رشد مواجه بوده كه در مقايسه با نرخ‌هاي رشد 4.3درصد و 6.2درصد در سال‌هاي 2013 و 2012 روند رشد نزولي بوده است. - براساس آخرين پيش‌بيني‌هاي انجام شده، نرخ رشد مصرف سيمان تا سال 2018 به ميزان 4.9درصد خواهد رسيد. به عبارت ديگر سرانه مصرف جهاني از 539كيلوگرم به 640 كيلوگرم افزايش خواهد يافت. - براساس گزارش سازمان زمين‌شناسي امريكا، ايران در سال 2014 با حدود 75ميليون تن ظرفيت توليد سيمان پس از كشورهاي چين، هند و امريكا چهارمين توليدكننده سيمان در جهان و سومين توليدكننده در آسيا و نخستين توليدكننده سيمان در خاورميانه بوده است. - طبق آمارهاي مركز آمار ايران در زمينه كارگاه‌هاي صنعتي 10نفر كاركن و بيشتر در سال 92 حدود 1.5هزار ميليارد تومان سرمايه‌گذاري در بخش سيمان صورت گرفته است. - براساس آمارهاي گمرك ارزش صادرات انواع سيمان تحت تعرفه hs2523 طي سال 1394 حدود 677 ميليون دلار بوده است. چشم‌انداز صنعت سيمان در افق 1404 در سند راهبردي توسعه صنعتي كشور«كسب جايگاه سوم جهان با ظرفيت توليد سالانه 120ميليون تن و رتبه اول در صادرات جهاني و ظرفيت توليد در منطقه» عنوان شده است. با توجه به اينكه سيمان قابليت ارزآوري بالايي دارد لذا در صورت اجراي اقداماتي درخصوص ايجاد زيرساخت‌ها و پس از رفع تحريم‌ها و برداشته شدن موانع بين‌المللي، اين صنعت قابليت بسيار بالايي در تاثيرگذاري بر صادرات غيرنفتي دارد. همچنين ذكر اين نكته كه صنعت سيمان ايران در سال 93 در جايگاه چهارم در رتبه‌بندي از نظر ظرفيت توليد جهاني و جايگاه اول در منطقه از نظر رتبه در ظرفيت توليد قرار داشته، حايز اهميت است.  شاخص توليد و فروش در اين بخش به ارائه شاخص توليد سيمان از منابع مختلف آماري مي‌پردازيم. ابتدا به ارائه شاخص توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور كه از سوي بانك مركزي منتشر مي‌شود، مي‌پردازيم. پس از آن به ارائه آمارهاي موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي كه عملكرد صنايع بورس اوراق بهادار تهران را به صورت فصلي منتشر مي‌كند، مي‌پردازيم و در انتها به بررسي شاخص توليد فصلي كارگاه‌هاي صنعتي كه بنا به درخواست اتاق بازرگاني تهران توسط پژوهشكده پولي و بانكي انجام مي‌شود، پرداخته مي‌شود.  شاخص توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي شاخص كل توليد كارگاه‌هاي بزرگ صنعتي كشور كه از سوي بانك مركزي منتشر مي‌شود، نشان مي‌دهد كه شاخص كل توليد سيمان در سال 92 نسبت به سال 91 رشد داشته و به عدد 108.2 رسيده است. بيشترين ميزان شاخص توليد در سال 92 مربوط به سه ماهه دوم حدود 126.1 و كمترين ميزان شاخص توليد در سال 92 مربوط به سه ماهه چهارم حدود 86.1 بوده است. اين درحالي است كه شاخص كل صنعت در سال 92 حدود 88 واحد بوده نشان‌دهنده اين است كه شاخص توليد صنعت سيمان در سال 92 حدود 20واحد بيشتر از شاخص كل صنعت بوده است.   شاخص توليد فصلي كارگاه‌هاي صنعتي شاخص توليد فصلي كارگاه‌هاي صنعتي در صنعت سيمان كه با كد  2394=‌ISI C4 نشان داده مي‌شود با استفاده از اطلاعات شركت‌هاي بورسي توسط پژوهشكده پولي و بانكي بنا به سفارش اتاق بازرگاني تهران منتشر مي‌شود، نشان مي‌دهد كه صنعت سيمان، آهك و گچ با سهم 2.0درصدي از توليد صنعتي كشور در 9ماهه نخست سال 94 نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد منفي 16.0درصدي داشته است درحالي كه شاخص كل توليد صنعتي كشور در همين دوره رشد منفي 11.0درصدي داشته است، توليد در صنعت سيمان پس از صنعت خودروسازي بيشترين كاهش را در يك سال گذشته داشته و پس از آن صنايع توليد فلزات اساسي و كاني‌هاي فلزي رشد منفي داشته‌اند و ساير صنايع در اين دوره رشد مثبت تجربه كرده‌اند. شاخص فروش سيمان، آهك و گچ نيز در 9ماهه نخست سال 94 نسبت به مدت مشابه سال قبل همان رشد منفي 16.0درصدي را داشته درحالي كه رشد فروش كل توليد صنعتي در همين دوره 9.7- درصد بوده است. شركت‌هاي بورسي علاوه بر ارائه عملكرد توليد و فروش خود در بازه‌هاي فصلي هر سال قبل از شروع سال مالي خود در قالب بودجه شركت، برنامه يا پيش‌بيني خود براي توليد در سال آينده را نيز ارائه مي‌كنند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد، پيش‌بيني توليد و فروش در تمام صنايع منتخب نسبت به فصل مشابه سال قبل منفي بوده است. بيشترين كاهش پيش‌بيني شده مربوط به صنعت سيمان است كه بيانگر اين است فعالان اين صنعت پيش‌بيني مثبتي از آينده توليد و فروش خود ندارند. پيش‌بيني رشد توليد در فصل سوم 94 نسبت به فصل مشابه سال قبل در صنعت سيمان، آهك و گچ و 2/31-درصد و پيش‌بيني رشد فروش در مدت مشابه در اين صنعت 22.4-درصد بوده است.  ارزش توليدات كارگاه‌هاي صنعتي 10 نفر كاركن و بيشتر آمار مربوط به كارگاه‌هاي صنعتي 10نفر كاركن و بيشتر كه از سوي مركز آمار ايران منتشر مي‌شود براساس طبقه‌بندي ISIC3,1 براي كد 2694 با شرح فعاليت توليد«سيمان، آهك و گچ» آمارهايي در زمينه تعداد كارگاه‌ها، تعداد شاغلان، ارزش توليدات، ارزش‌افزوده و... ارائه مي‌دهد كه در ادامه به هر يك از اين آمارها اشاره مي‌شود. همان‌طور كه آمارها نشان مي‌دهد، ارزش توليد صنعت سيمان از حدود هزار ميليارد تومان در سال 83 به 6.9 هزار ميليارد تومان در سال 92 رسيده و حدود 6 برابر شده است. با وجود رشد مداوم ارزش توليدات صنعت سيمان، آهك و گچ طي سال‌هاي مورد بررسي، سهم ارزش توليدات صنعت سيمان از كل ارزش توليدات صنعت در كارگاه‌هاي 10نفر كاركن و بيشتر از سال 84 لغايت 86 نزولي بوده و پس از اينكه در سال 87 اندكي اين سهم افزايش يافته طي سال‌هاي 89، 90 و 91 اين سهم در مقدار 1.75درصد ثابت باقي مانده است. طبق آمارهاي نماگرهاي وزارت صنعت، معدن و تجارت، توليد سيمان از 66ميليون تن در سال 90 به حدود 71ميليون تن در سال 92 افزايش يافته و پس از آن با كاهشي 4.5ميليون تني به حدود   66.5ميليون تن در سال 93 رسيده است. ميزان توليد سيمان در چهار ماهه نخست 94 نيز حدود 20.9ميليون تن بوده است. همان‌طور كه در ادامه گزارش آمده است طبق آمارهاي وزارت صمت، عامل مسلط در كاهش توليد سيمان طي 4ماهه نخست 94 كاهش ميزان صادرات اين صنعت در مدت مذكور بوده است. همچنين آمار مربوط به توليد كارخانجات سيمان طي 10ماهه 1394 ارائه شده توسط انجمن سيمان حاكي از كاهش 12درصدي توليد سيمان، كاهش 14درصدي توليد كلينكر، كاهش 10درصدي فروش داخلي و كاهش 18درصدي صادرات سيمان و كلينكر در مقايسه با10ماه 1393 است. ضمنا براساس اظهار آقاي اتابك از مديران اين صنعت در سال 1394 كل مصرف سيمان در كشور به حدود 47.7ميليون تن رسيد كه نسبت به سال قبل از آن حدود 11ميليون تن كاهش مصرف داشته است.  سرانه توليد و مصرف سيمان طبق آمارها سرانه تقريبي توليد سيمان از 902 تن در سال 92 به 852 تن در سال 93 كاهش يافته و در هفت ماهه نخست سال 94 حدود 812 تن بوده است. كاهش سرانه توليد سيمان در كنار كاهش سرانه مصرف سيمان در سال‌هاي 92 لغايت هفت ماهه 94 اتفاق افتاده است به طوري‌كه سرانه تقريبي مصرف سيمان از 720 تن در سال 92 به 664 تن در هفت ماهه نخست 94 كاهش يافته است.  صادرات سيمان آمار گمرك در زمينه صادرات و واردات سيمان كه تحت كد تعرفه 2523 ارائه مي‌شود، نشان مي‌دهد روند صادرات سيمان در دوره مورد بررسي نوسانات زيادي داشته است. ولي آنچه مسلم است و اكثر كارشناسان بر آن تاكيد دارند، اين  است كه صنعت سيمان در دوران تحريم به طور مستقيم تحت تاثير قرار نگرفته است. دليل اين مدعا را مي‌توان در رشد صادرات سيمان در سال‌هاي 90 و 91 مشاهده كرد كه با وجود افت صادرات كشور، صنعت سيمان در اين دوره با رشد صادرات مواجه بوده و از 706ميليون دلار در سال 90 به حدود 1105ميليون دلار در سال 92 رسيده است. در سال 93 ميزان صادرات سيمان حدود 885 ميليون دلار بوده كه نسبت به سال 92 با كاهش تقريبا 20درصدي مواجه شده است. افت صادرات سيمان در اين سال عموما به شرايط اقتصادي و سياسي كشور عراق بستگي داشته است. كشور عراق به لحاظ اينكه مقصد صادراتي بيش از نيمي از سيمان كشور است، نقش زيادي در روند صادرات سيمان ايفا مي‌كند. به نظر مي‌رسد، افزايش تعرفه واردات سيمان در عراق، ناامني‌هاي سياسي، ركود اقتصادي و كاهش بودجه دولت و در نتيجه كمبود نقدينگي در عراق ازجمله عوامل كاهش واردات سيمان عراق از ايران بوده‌اند. كاهش درآمدهاي ارزي اكثر كشورهاي صادركننده نفت به دليل پايين آمدن قيمت نفت و به تبع آن كاهش بودجه‌هاي عمراني در اين كشورها، كاهش قيمت‌هاي صادراتي به دليل رقابت منفي در داخل، مشكلات حمل و نقل و ناوگان جاده‌يي و ... از ديگر عوامل موثر بر افت صادرات سيمان عنوان شده است. همچنين آمارها نشان مي‌دهد كه صادرات وزني سيمان از 1.5ميليون تن در سال 84 به 17.4ميليون تن در سال 93 رسيده سپس با كاهشي 27.3درصدي در سال 94 به 12.7ميليون تن رسيده است. براساس آمارها در سال 94 كشور عراق با بيش از 60 درصد، افغانستان 8.9درصد، كويت 6.8 درصد، قطر 5.9 درصد و تركمنستان با 5.0 درصد مهم‌ترين مقاصد صادراتي سيمان كشور بوده‌اند. طبق آمارهاي وزارت صنعت و گمرك، سهم صادرات سيمان در كاهش مقداري توليد سيمان در 4ماهه نخست 94 نسبت به 4ماهه نخست 93 حدود 7.8درصد بوده است. به‌ عبارت ديگر از رشد 12.3- درصدي توليد سيمان در 4ماهه نخست 94 نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 7.8-درصد آن مربوط به صادرات سيمان بوده است. در كنار روند نوساني صادرات سيمان، روند واردات آن نيز در دوره مورد بررسي نوساني بوده ولي سطح اندك واردات سيمان، آهك و گچ در كنار ارزش بالاي صادراتي آن موجب شكل‌گيري تراز تجاري مثبت اين صنعت در دوره مورد بررسي جز در سال 85 شده است. تراز تجاري صنعت سيمان در دوره مورد بررسي جز در سال 85 همواره مثبت بوده و از 12.2ميليون دلار در سال 86 به 649.7 ميليون دلار در10ماهه نخست سال 94 رسيده است. بيشترين سطح تراز تجاري طي سال‌هاي 84 لغايت 10ماهه نخست 94 مربوط به سال 92 حدود 1.1هزار ميليون دلار بوده است.  شاخص قيمت سيمان طبق گزارش موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي، شاخص قيمت توليدكننده صنايع بورسي در فصل دوم 94 همانند فصل اول به روند كاهشي خود ادامه داده و رشد منفي 5.7 درصدي را نسبت به فصل مشابه سال قبل تجربه كرده است. كاهش شاخص قيمت صنايع بورسي را مي‌توان ناشي از دو عامل كاهش تقاضا و كاهش قيمت واردات واسطه‌يي و به تبع آن كاهش هزينه‌هاي توليد دانست. اما اين شاخص براي صنعت سيمان با شيب بيشتري مسير نزولي خود را پيموده و از منفي 3درصد در فصل اول 94 به حدود منفي 10.7درصد در فصل دوم 94 رسيده است.  بررسي برخي نسبت‌هاي كليدي در اين قسمت به بررسي برخي نسبت‌هاي كليدي در صنعت توليد سيمان، آهك و گچ مي‌پردازيم. نسبت هزينه انرژي به ارزش‌افزوده در صنعت سيمان در سال 92 نسبت به سال 89 افزايش يافته است. اين بدين معناست كه به ازاي هر واحد ارزش‌افزوده ايجاد شده در صنعت توليد سيمان، انرژي بيشتري در سال 92 نسبت به 89 استفاده شده است. علاوه بر اين، نسبت هزينه انرژي به ارزش افزوده در صنعت سيمان در هر دو سال مورد بررسي از اين نسبت در كل صنعت بيشتر بوده است همچنين نسبت هزينه انرژي به ارزش‌افزوده در صنعت سيمان در سال 92 نسبت به سال 89 حدود 55 درصد رشد يافته كه اين نسبت در كل صنعت تنها 12.2درصد رشد داشته است. از آنجا ‌كه مواد اوليه صنعت سيمان بيشتر داخلي بوده و واردات كمتري در اين زمينه صورت مي‌پذيرد لذا نسبت هزينه مواد اوليه وارداتي به ارزش‌افزوده در اين صنعت نسبت به كل صنعت در سطح بسيار پايين‌تري‌ قرار داشته ولي اين نسبت در سال 92 نسبت به سال 89 حدود 32درصد رشد داشته درحالي كه نسبت هزينه مواد اوليه وارداتي به ارزش‌افزوده در كل صنعت در سال 92 نسبت به سال 89 رشدي حدود 5.9- داشته است.